De chemische stof Bisfenol A (BPA) is een chemisch product dat o.a. wordt gebruikt om verschillende kunststoffen te maken zoals polycarbonaat, plastics en de coating epoxyhars. Het wordt ook gebruikt als speciale inkt in thermisch papier zoals de tegenwoordige kassabonnen.
Bisfenol A is verder te vinden in bouwmaterialen, electronica, medische hulpmiddelen, speelgoed en…minder onschuldig: plastic flessen en ander verpakkingsmateriaal voor voedsel.
Door het plastic als verpakkingsmateriaal van voedsel te gebruiken komt het in ons lichaam terecht en dat kan, zeker in hoge doseringen je gezondheid schaden. Het kan bij te veel inname namelijk de vruchtbaarheid schaden en je hormoonhuishouding ontregelen. Ook voor je lever en nieren is het schadelijk.
Bisfenol A wordt verder in verband gebracht met obesitas (vetzucht), ADHD, diabetes en prostaatkanker, maar een oorzakelijk verband is wetenschappelijk gezien onzeker, schrijft het voedingscentrum. Wel is het opmerkelijk dat vrijwel alle aandoeningen die hier genoemd worden, zogenaamde welvaart ziektes zijn.
Bovendien kan het immuunsysteem van de ongeboren vrucht en jonge kinderen door BPA worden geschaad. Zij hebben een grotere kans om voedselintoleranties op te lopen en kunnen bevattelijker worden voor infectieziekten.
Omdat het lichaam van jonge kinderen of ongeborenen zich sterk aan het ontwikkelen is, zijn zij mogelijk gevoeliger voor Bisfenol A in vergelijking met volwassenen. Overigens kunnen baby’s ook via de moedermelk BPA binnenkrijgen.
Toch blijft borstvoeding de beste voeding voor baby’s. De voordelen van het geven van borstvoeding wegen ruimschoots op tegen de nadelen van de kleine hoeveelheden Bisfenol A die baby’s binnenkrijgen via de moedermelk. Het vermijden van Bisfenol A is dus essentieel voor zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en jonge kinderen.
Om deze reden is wel een verbod doorgevoerd Bisfenol A te verwerken in babyflesjes en verpakkingsmateriaal voor voedsel dat is bestemd voor jonge kinderen tot 3 jaar.
Er is Europese wetgeving over het gebruik van BPA in verpakkingsmaterialen bedoeld voor voedsel. Volgens de EFSA (European Food Safety Authority) mag een mens per dag maximaal 0,004 mg BPA binnenkrijgen. Omgerekend is dat ca 0,28 mg per dag voor een volwassene van 70kg.
Er is in Europa veel discussie over de huidige grenswaarde voor de toelaatbare dagelijkse inname voor BPA. Deze norm zal opnieuw door EFSA bekeken worden in 2018 waarin de meeste recente studies weer worden meegenomen.
Er zijn zogenaamde migratielimieten ingesteld die aangeven hoeveel BPA vanuit het verpakkingsmateriaal in het voedsel terecht mag komen. Maar fabrikanten moeten hun eigen verpakkingen hierop testen, zo is gesteld.
Op deze manier keurt de slager z’n eigen vlees waardoor het maar zeer de vraag is in hoeverre deze normen feitelijk worden gehandhaafd. Het is dan ook niet vreemd dat er landen in Europa zijn die besloten hebben wel een algeheel verbod op BPA in te stellen voor verpakkingsmaterialen voor voedsel.
Het Voedingscentrum meldt dat er in Nederland niet is gekozen voor een verbod op BPA, omdat ‘niet altijd duidelijk is of de alternatieven wel veilig zijn’. Dit is natuurlijk een kul argument dat alleen maar door BPA producenten bedacht kan zijn. Hier wordt ondubbelzinnig het commercieel belang boven de volksgezondheid gesteld. Iedereen weet dat vrijwel alle materialen van vóór de uitvinding van BPA een veilig alternatief is, alleen niet goedkoper.
Verder meldt het Voedingscentrum dat weliswaar niet voor een verbod is gekozen, maar wel ‘worden producenten er op aangesproken om het gebruik van BPA te beperken en veiligere alternatieven te ontwikkelen’. Ook dit lijkt ingefluisterd door de BPA lobby, want zo komen ze er uiterst makkelijk mee weg.
Goede bedoelingen kan je altijd ten toon spreiden, dat kost niets en verplicht tot niets. Uiteraard valt het te betwijfelen dat producenten op vrijwillige basis dit soort investeringen gaan doen, waar hier bovendien nog veel discussie over is.
BPA staat op de Europese SVHC-lijst (Substances of Very High Concern) van ‘erg zorgwekkende stoffen’. Milieu- en gezondheidsorganisaties vragen al jaren om een totaal verbod op BPA, omdat zij er wel vanuit gaan dat blootstelling aan BPA zelfs van zeer lage hoeveelheden op de langere termijn veel schadelijker is dan officieel wordt erkend.
Natacha Cingotti van de Health and Environment Alliance (HEAL) die campagne voerde voor een verbod zegt:
“De nadelige effecten voor de volksgezondheid, zelfs bij erg lage dosering, zijn zo goed gedocumenteerd dat het al lang verboden zou moeten zijn voor alle consumentenproducten. Burgers zouden zich geen zorgen moeten maken dat het papiertje rond hun voedsel of de verpakking BPA bevat die in hun voedsel kan lekken en de gezondheid kan schaden”.
“De Europese politici falen in hun verantwoordelijkheid om de gezondheid van die burgers te beschermen. En dat terwijl er veiliger alternatieven bestaan, en sommige industriële spelers of landen zoals Frankrijk de stof al aan het vervangen zijn. De beslissing is niet alleen gevaarlijk, maar bovendien incoherent. Als we echt naar een circulaire economie willen, moeten we deze giftige stoffen vermijden.”
